علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه اعتدال حرکتی میان دافعه و جاذبه است و باید این امر کنترل شود، گفت: اگر دافعه بیش از جاذبه باشد جامعه ضعیف خواهد شد و اگر جاذبه از دافعه بیشتر شود جامعه ذلیل خواهد شد؛ در بدن انسان نیز تعادل جاذبه و دافعه یک اصل است، باید اکسیژن را جذب و گازکربنیک را دفع کند تا اعتدال در بدن حاکم شود.

وی با ذکر اینکه در قرآن، اسلام دین جامع معرفی شده است، افزود: انقلاب اسلامی نیز یک انقلاب جامع و کامل است و این جامعیت انقلاب به دلیل تعادل آن است، نکته دیگر آنکه جهاد، قتال، شدت نسبت به دشمن و رحمت نسبت به دوستان مورد تأکید قرآن است اما برخی که از نظر ذهنی و روحی بیمار هستند تک بعدی نگاه می‌کنند و در قرآن به دنبال آیات قتال می‌گردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این زمینه عنوان کرد: برخی که سست عنصرند به دنبال آیات صلح هستند و منظور آنها سازش است اما در واقع دین اسلام دین حق و اعتدال و توحید و جمع بین شدت و رحمت، جاذبه و دافعه و حب و بغض است؛ حب نسبت به زیبایی‌ها و حسنات و بغض نسبت به جهالت‌ها و بدی‌ها.

صدرا اظهار کرد: اگر عدالت و حق با صلح ‌پیش رود اولویت با صلح و مذاکره و گفت‌وگو است، اما اگر با این روش عدالت محقق نشد باید شدت نشان داد و مقاومت کرد؛ به طور مثال صدام به ایران حمله کرد و امام(ره) هشدار دادند اما وقتی صدام اعتنایی نکرد، ایشان دستور جهاد و مقاومت دادند و در این مسئله نکته مهم این است که اصالت نه با صلح و سَلم بلکه با حق و عدالت است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در توضیح این مسئله گفت: خداوند به حضرت موسی(ع) دستور می‌دهد که نزد فرعون برود و «قَوْلًا لَّیِّنًا» بگوید؛ منظور خداوند از این کلام عدول کردن حضرت موسی(ع) از اصول خود نیست و اعتدال به معنای عدول از اصول نیست بلکه به معنای «قَوْلًا لَّیِّنًا» است.

وی عنوان کرد: فرعون فردی طغیان‌گر، لجوج و مغرور است و اگر ‌پیامبر خدا با او با شدت سخن بگوید او لج می‌کند و اجازه نمی‌دهد دیگران نیز به سخنان حضرت موسی(ع) گوش فرا دهند؛ در واقع خداوند از ایشان می‌خواهد تا فضایی را فراهم کند که ‌پیام به دیگران نیز برسد، خداوند می‌تواند به راحتی جان فرعون را بگیرد اما به پیامبرش خطاب می‌کند که نرم سخن بگوید و هدف بالابردن اثر بخشی سخنان حضرت موسی(ع) است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: گاهی باید نرم سخن گفت و زمانی با شدت باید برخورد کرد تا قدرت‌طلبان و مستکبران تحقیر شوند و البته توهین کردن در شأن ما نیست اما می‌توانیم دشمن را تحقیر کنیم.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه بهترین و بیشترین بحث در مورد اعتدال از سوی خواجه نصیرالدین طوسی مطرح شده است، گفت: وی در مسئله تدبیر حفظ دولت به دو مسئله کلیدی تألف اولیا و تنازع اعداء اشاره می‌کند؛ یعنی در درون میان خودی‌ها هم‌گرایی ایجاد کنیم و در بیرون کاری کرد تا میان دشمنان وحدت ایجاد نشود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: وی در مسئله تدبیر معتقد است «بر پادشاه واجب بود که در حال رعیّت نظر کند و بر حفظ قوانین معدلت توفّر نماید چه قوام مملکت به معدلت بود» و معدلت در اینجا به معنای تعادل، عدالت و تعدیل است.

وی با بیان اینکه اعتدال یک نیاز ‌پایدار برای جامعه است، گفت: به ویژه در ایران بعد از مشروطیت که عدالت‌خانه مطرح شد این مسئله برجسته شده است و در انقلاب اسلامی خود را کاملا نشان داد و اسلام و تفکر شیعی به عنوان یک تفکر میانه‌رو و اعتدالی مطرح شد؛ درواقع تفکر شیعه میانه تندروی و سازش‌گری است.

منبع